This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
Professional translations with intelligent solutions. I invite you to take advantage of my services.
Account type
Freelance translator and/or interpreter, Verified site user
Data security
This person has a SecurePRO™ card. Because this person is not a ProZ.com Plus subscriber, to view his or her SecurePRO™ card you must be a ProZ.com Business member or Plus subscriber.
English to Polish - Rates: 0.05 - 0.07 EUR per word Polish to English - Rates: 0.05 - 0.07 USD per word German to Polish - Rates: 0.06 - 0.10 EUR per word
Access to Blue Board comments is restricted for non-members. Click the outsourcer name to view the Blue Board record and see options for gaining access to this information.
Polish to English: The Lost Tiki Palaces of Detroit General field: Art/Literary Detailed field: Poetry & Literature
Source text - Polish The Lost Tiki Palaces of Detroit
I was on the bus, heading down Woodward Avenue. We had just stopped at West Grand Boulevard and I craned my neck to check out the former site of the Mauna Loa. I probably do this once a week on the bus on my way to work. I try to imagine how the place must have looked there in the New Center: a massive Polynesian temple, its thatched A-frame entryway flanked by flaming torches and swaying winter-proof palm trees on a gently rippling man-made lagoon—nestled among the cathedrals of twentieth-century V-8 Hydromatic Commerce, just across the street from where they decided the pitiful fate of the Corvair.
I have an extensive collection of tiki muges. My rarest are from the Mauna Loa. I own the Polynesian Pigeon, a section of ceramic bamboo with an exotic bird for a handle. Also the Baha Lana, an ebony tiki head sticking his tongue out at the drinker. Both say “Design by Mauna Loa Detroit ” on the bottom.
There were high hopes for the place. It was to be the largest South Seas supper club of its kind in the Midwest. (Second only to the majestic Kahiki of Columbus, Ohio, now fallen to the wrecking ball since greedy owners sold to Walgreen’s.) Over two million dollars were spent on this paradisiacal bastion of splendor, a lot of money in the late sixties.
There were five different dining rooms at the Mauna Loa (Tonga, Papeete, Bombay, Lanai, and one other that I forget), as well as the lavish Monkey Bar, which featured a Lucite bar-top with 1,250 Chinese coins embedded in it and bar tables made from brass hatch covers from trading schooners. A waterfall scurried down a mountainette of volcanic lava into a grotto lush with palm trees and flaming tikis. The waiters wore Mandarin jackets and turbans as they served you.
The Mauna Loa opened in August of 1967. Barely a month after the worst race riot in Detroit’s history. It lasted not quite two years.
“I’m invisible!”
That’s what the homeless man on the bus keeps saying. He boarded at West Grand Boulevard and none of us dared look at him. But then you never look anyone in the eye on the bus. All gazes are cast peripherally, on the down low. With the homeless man, we simply examined the air around him. Even the bus driver, a large man, blue-black and stoic, who never says more than a word or two to anyone as they board, looked away as the guy paid his fare. We all knew someone got on, but we weren’t sure who it was. He could be smelled but not seen. The homeless man must have walked down the aisle defiantly, as if daring anyone to say something to him.
“That’s right! I’m invisible!”
What could we say? We had all looked away. We made him invisible. I was pretty sure that he was sitting three aisles up from me on the other side. The bus wasn’t nearly as full as it usually was on a Monday—President’s Day or some such nonsense. I kept my eyes on my newspaper, but they kept straying out the window searching for landmarks, lost ones as well as those still standing. I gazed upon a beautiful old abandoned factory from the twenties, with a sign that read:
AMERICAN BEAUTY ELECTRIC IRONS
I kept my ears open. I felt the homeless man’s eyes on me. I wanted to look, but didn’t want him to catch me looking because I wasn’t sure what he would say. When I felt his eyes leave me, I glanced forward into the bus, at the spaces around him.
A little boy, about two years old, sitting in the seat in front of him, was the only one that truly acknowledged the homeless man’s existence. The little boy looked over the back of the seat at the homeless man, and started playing peek-a-boo with him. The man cracked a bitter half-smile at the child. Then he said it again:
“I’m invisible!”
I was frankly kind of impressed that the guy would say something like this. I don’t expect a homeless guy on the bus to say such things, strange and existential—an awl to the heart. It made me think—he understands his condition. I thought about Ralph Ellison. The homeless guy looked around and repeated it yet again as he looked around at the rest of us on the bus.
The bus driver turned, scowled, but said nothing.
I looked away just before the homeless man saw me looking. He knew I had looked. Luckily, the child distracted him again. When I looked back, I saw him smile again at the child, wider this time, a grisly green and yellow smile, the school colors of the university we were now passing.
Then the child’s mother, reading her own paper, realized what had been going on. She sat the little boy straight down in his seat, flashing a harsh glance behind her. This set him off. His gestures suddenly grew more animated. It was if he had decided he would show us what an invisible homeless man on a city bus could do. He pointed out the window at a young woman in a short skirt and yelled to everyone in the bus:
“Look at the titties on her! Lookit them titties! Let me off!”
The bus didn’t stop. Everybody stayed quiet. An older man across the aisle from me sighed and looked out the window. A cane was leaned against the empty seat next to him.
As we continued down Woodward, we approached the Fox Theatre. A block or two behind it, down Montcalm, I could catch a glimpse of the old Chin Tiki. By all rights, I should not be able to see three blocks behind a major building to spot another, but behind the Fox, save for a fire station and an abandoned party store, there are mostly empty fields, now used for parking for the new stadiums, baseball and football, on the east side of Woodward.
For that moment, I can see the Chin Tiki’s Polynesian facade, its doorway
arched and pointed, the shape of hands praying. To whom? Some great invis-
ible Tiki God? Perhaps Chango: god of fire, lightning, force, war, and virility.
That would be a good guess. For Marvin Chin actually opened his tiki bar when the riots were going on, around the same time as the Mauna Loa. Fires were everywhere in the city then, but not at the Chin Tiki. It would survive to become quite the popular place. Our parents ate there (when they dared venture downtown), as well as the stars: Streisand, DiMaggio, Muhammad Ali.
It held on until 1980, when it too closed up. But unlike the Mauna Loa, which suffered an ignoble end as a lowly seafood restaurant that eventually burned to the ground, the Chin Tiki was simply shuttered, all its Tiki treasures packed up and mothballed inside. To this day, it is still sealed up, a Tiki tomb of Tutankhamen, still owned by the Chin family, who are supposedly waiting it out, waiting for the inevitable gentrification. It will happen. Or it will become another parking lot. In the meantime, the place had a brief resurrection when Eminem used it to film a scene for 8 Mile.
Chango works in mysterious ways.
“Hey, white man!”
I turned away and looked without thinking at the homeless man. Apparently, I’m not so invisible to him.
“What you doing here?”
Everyone on the bus is obliquely looking at me now. I have to say something.
“I’m going to work,” I reply, coolly.
“What you on our bus for?”
“I’m just going to work,” I repeat, then turn away and look out the window at the old Tele-Arts. It was a newsreel theater in my mother’s time, but now it’s been turned into some sort of swanky nightclub.
“Motherfucker on our bus.”
“Shut your mouth,” says the woman with the child in front of him. She’s not sticking up for me, I know. She means that language in front of her child.
“Motherfucker.”
Slowly she turns back to him, eyes like smoldering carbon. “You want to be invisible? I’ll make you invisible.”
She says it in that way that many black women have, that way that makes most anybody shut up if they know what’s good for them. It certainly works on me, not that I invite that sort of thing. I mind my own business. It’s the only way to be when you’re the only white person on the bus, the cue ball effect, as a friend of mine calls it.
The homeless man quiets down for the moment. We’re farther down Woodward now. I look out the window at the storefronts, facades ripped off, gaping wide open into the street. They are being gutted for new lofts, many of them right across from the old J. L. Hudson’s site, where the behemoth department store was imploded. It is now replaced by a giant new skyscraper built by a software billionaire.
When things like this happen, the world starts to pay attention. Detroit is a city reborn! Back from the dead! Rising from the ashes! They can see us again. We were always there, but transparent, the way you can see right through the exoskeleton of the Michigan Central train station.
To the rest of the world, Detroit was just a place where Japanese film crews showed up every year to photograph the house fires on Halloween Eve, a.k.a., Devil’s night. Other than that, they hardly saw us. We don’t even show up on the city temperature listings on the Weather Channel.
Farther up, through one of the construction sites I catch a glimpse of the old Statler Hilton Hotel, once proud home of Trader Vic’s. The building has been ignored for so long the windows are no longer even boarded up. The Michigan weather is not kind to a man-made tropical oasis. Inside, columns of bamboo once seemed to shore up rattan-wrapped walls. Glowing blowfish and a native kayak hung from the ceiling, along with colored globes encased in fishnets. At the front door, where a stoic Moai once stood sentry, there is rubble. Long pieces of terra-cotta tile still surround the front door, ragged with metal mesh, depicting the faces of tiki gods, mouths contorted, faces squinched into pained grimaces.
A Tyree Guyton lavender polka dot has now been painted on the door. He of the Heidelberg Project, a block-long art project composed completely of discarded objects: a gutted polka dot Rosa Parks bus, a backyard of vacuum cleaners, a tree of shoes. These dots appear on abandoned buildings all over the city. Cheery carbuncles that make sudden art of blight. What else can you do?
The story for Trader Vic’s is much the same as the Chin Tiki and the Mauna Loa. When the white folks disappeared from downtown Detroit at the end of the workday in the seventies, the clubs and restaurants foundered. The building is now slated for demolition, but it’s been a ghost for decades. “Demolished by Neglect” as the preservationists like to say around here. They say it a lot.
I am chagrined to relate that I have been part of that demolition as well. One night, in a drunken tiki frenzy, some friends and I brought crowbars to this very site and ripped terra-cotta tiles from the facade of the building. No one was using them anymore, right? That’s what we told ourselves. It was wrong, and I knew it. I think of my offense to the tiki gods when I look at my filched tile, which now resides in my backyard. Shame on me, I say. Shame. Yet these agonies of all our pasts will soon be ground into dust in the middle of the night, the preferred time to start the demolition of historic buildings here in Detroit.
Down one street, there is a sign on the side of a car wash:
HAND WASH TO THE GLORY OF GOD.
“Motherfucker our bus,” I hear the homeless man mutter. I really wish he would stop saying that.
We pass by more construction sites. Things are changing here. New buildings push out the grand old ones, like bullies in a big rush. When you go downtown at night there are people there now, suburban people, city people, doing things, spending money.
“Hey white man! Why don’t you go back to Livonia?” says the homeless man.
I ignore him. Nothing bad is going to happen, for some reason I know this. Yet it alarms me when I hear a startled inhalation, a collective huh! roll through the bus. I turn to look at the invisible man and I see that he now has dropped filthy trou and is displaying his penis to me and everyone else on the bus.
Frankly, I’m kind of relieved. An act of aggression, but a harmless one.
“I ain’t too invisible now, am I, motherfuckers?” he yells, waving his spotted peter at everyone on board. To be on the safe side, I clutch my thermos, figuring it will work well as a cudgel if I need to use it that way. Taunt me, yes. Piss on me? I don’t think so.
Still, it’s a relief when the driver pulls the bus over right next to a construction site, stomps down the aisle and tells the now very visible homeless man to walk his raggedy ass off his bus. Right now. With great dignity, the homeless man pulls up his pants, turns, and exits. When the pneumatic doors close behind him, there is only the smell of him left. The woman with the child looks sternly at me. She is holding her child closely, protecting him, her lips squeezed tight.
For a moment, I try not to laugh about what just happened, but just can’t help myself. She looks at me, puts a hand over her mouth, but soon her head is shaking and she can no longer hold it in. Everyone on the bus starts laughing. Up in the rearview mirror, I can even see the driver smiling.
Translation - English Detroit - Zaginione Świątynie Tiki
Siedziałem w autobusie, jechałem przez Woodward Avenue. Właśnie przed chwilą zatrzymaliśmy się przy West Grand Boulevard, a ja wyciągnąłem szyję, żeby zobaczyć miejsce, w którym znajdowała się kiedyś restauracja Mauna Loa. Czynność tę powtarzam jakoś raz w tygodniu, gdy jadę autobusem do pracy. Próbuję sobie wtedy wyobrazić jak wyglądała kiedyś dzielnica New Centre. Stała tu niebotyczna polinezyjska świątynia z dachem krytym strzechą z liści palmowych i wejściem w kształcie litery A, oflankowanym płynącymi pochodniami oraz kołyszącymi się zimozielonymi palmami, rosnącymi na stworzonej przez człowieka, spokojnie pluskającej, lagunie. Była ona wciśnięta między dwudziestowieczne gmachy V-8 Hydromatic Commerce. Niedaleko stąd, zaledwie przecznicę dalej, przesądzono o marnym losie Corvairów.
Zgromadziłem sporą kolekcję tiki kubków. Najrzadsze okazy pochodzą z Mauny Loy. Jest wśród nich Polynesian Pigeon - kubek wykonany z ceramiki imitującej bambus z uchwytem w kształcie egzotycznego ptaka. Mam też Baha Lanę – kubek tiki z kości słoniowej w kształcie głowy, która pokazuje język pijącemu. Na spodzie obu rodzajów kubków widnieje napis: „Wyprodukowano w Mauna Loa, Detroit”.
Z miejscem tym wiązano wielkie nadzieje. Miała tu powstać największa na Środkowym Zachodzie Stanów Zjednocznych klubo-restauracja South Seas. (Ustępująca wielkością tylko olbrzymiej restauracji Kahiki of Columbus w Ohio, która została wyburzona, gdyż chciwi właściciele sprzedali teren pod zabudowę drogerii Walgreen’s.). Na ten niezwykły bastion przepychu wydano ponad dwa miliony dolarów. W późnych latach 60. było to mnóstwo pieniędzy.
W Mauna Loa znajdowało się pięć różnych sal restauracyjnych - Tonga, Papeete, Bombay, Lanai i jeszcze jedna, której nazwy nie pamiętam - poza tym był tam także ekskluzywny Monkey Bar z kontuarem marki Lucite, w blacie którego zatopione było 1250 chińskich monet i stolikami barowymi wykonanymi z miedzianych pokryw luków szkunerów handlowych. Strumień wodospadu spływał szybko ze wzgórza wulkanicznego wprost do groty bujnie porośniętej palmami i bogato oświetlonej płonącymi tiki pochodniami. Potrawy serwowane były przez kelnerów noszących turbany i ubranych w mandaryńskie stroje.
Mauna Loa została otwarta w sierpniu 1967 roku, w niecały miesiąc po wybuchu najgorszych w historii Detroit zamieszek na tle rasowym. Restauracja ta istniała prawie dwa lata.
– Jestem niewidzialny! – ciągle powtarzał bezdomny, który był w autobusie. Wsiadł do niego przy West Grand Boulevard, nikt z nas nie ośmielił się na niego spojrzeć. Przecież osobom jadącym w autobusie nigdy nie patrzy się w oczy. Każde spojrzenie rzucane jest przelotnie, ukradkiem. Bardziej niż na bezdomnego zwróciliśmy uwagę na otaczającą go woń. Nawet kierowca autobusu olbrzymi, spokojny, czarnoskóry mężczyzna, który do wsiadających nie odzywa się nigdy więcej niż jednym, czy może dwoma słowami, odwrócił wzrok, gdy bezdomny kupował bilet. Wszyscy wiedzieliśmy, że ktoś wsiadł do autobusu, ale nie byliśmy pewni, kim był ten człowiek. Łatwiej było wyczuć jego obecność, niż go dostrzec. Bezdomny niewątpliwie spacerował nonszalanckim krokiem wzdłuż przejścia między siedzeniami, prowokując by ktoś zwrócił mu uwagę.
– Właśnie! Jestem niewidzialny! - Cóż mogliśmy na to odpowiedzieć? Wszyscy spuściliśmy wzrok. Sprawiliśmy, że stał się niewidzialny. Byłem niemal pewien, że siedział on po drugiej stronie autobusu trzy miejsca przede mną. Autobus nie był tak przepełniony, jak to zwykle bywa w poniedziałki, w Dzień Prezydenta lub w jakiś podobne bezsensowne święto. Próbowałem zatrzymać wzrok na swojej gazecie, ale co jakiś czas, mimowolnie wyglądałem przez okno w poszukiwaniu charakterystycznych budynków - zarówno tych obecnych, jak i tych, które już nie istnieją. Spojrzałem na piękną, starą, opuszczoną fabrykę wybudowaną w latach 20., widniał na niej czerwony szyld z napisem:
ELEKTRYCZNE ŻELAZKA AMERICAN BEAUTY
Nasłuchiwałem uważnie. Poczułem na sobie wzrok bezdomnego. Chciałem na niego spojrzeć, ale nie chciałem, żeby mnie na tym przyłapał, bo nie wiedziałem jak mógłby zareagować. Gdy wyczułem, że bezdomny patrzy w innym kierunku, spojrzałem przed siebie w głąb autobusu, w jego stronę.
Mały, prawie dwuletni chłopiec siedział tuż przed nim i był jedyną osobą, która w pełni zwracała uwagę na obecność bezdomnego. Chłopiec spoglądał na mężczyznę zza oparcia siedzenia i na przemian to wystawiał, to chował swą głowę dla zabawy. Bezdomny uśmiechnął się niewyraźnie i powiedział do dziecka:
– Jestem niewidzialny! - Prawdę mówiąc, wywarło to na mnie spore wrażenie. Nigdy nie spodziewałbym się, że usłyszę z ust bezdomnego jadącego autobusem tak dziwną, egzystencjalną wypowiedź – poruszające. Dało mi to do myślenia – on rozumie swoje położenie. Przypomniał mi się Ralph Ellison . Bezdomny rozejrzał się dookoła i znów powtórzył swą kwestię, spoglądając na nas wszystkich siedzących w autobusie.
Kierowca autobusu obrócił się i popatrzył na niego gniewnym wzrokiem, ale nie odezwał się ani słowem.
Spuściłem wzrok na chwilę przed tym, nim bezdomny zauważył, że na niego patrzyłem, ale i tak o tym wiedział. Na szczęście dziecko znów odwróciło jego uwagę. Kiedy spojrzałem na niego ponownie, ujrzałem jak znów uśmiecha się do malca, tym razem szerzej, prezentując swe okropne żółto-zielone zęby, podobne w kolorze do murów uniwersytetu, które właśnie mijaliśmy.
Nagle, matka dziecka przerwała lekturę gazety. Zorientowała się co się dzieje, poprawiła chłopca tak, aby siedział prosto na swym siedzeniu i rzuciła w tył gniewne spojrzenie. To wkurzyło bezdomnego! Nagle zaczął żywo gestykulować. Wyglądało na to, że chce nam pokazać co może wyczyniać niewidzialny, bezdomny mężczyzna w miejskim autobusie. Wskazał palcem na młodą kobietę za oknem, która ubrana była w krótką spódniczkę i krzyknął do wszystkich:
– Patrzcie na jej balony! Patrzcie jakie ma cyce! Wypuśćcie mnie stąd! - Autobus nie zatrzymał się. Nikt się nie odezwał. Starszy mężczyzna, który siedział niedaleko mnie, po drugiej stronie przejścia, westchnął i wyjrzał przez okno. Obok niego leżała jego laska oparta o puste siedzenie.
Jechaliśmy dalej Woodward Avenue, zbliżaliśmy się do Fox Theatre. Za nim, jeden czy dwa budynki dalej, na Montcalm Avenue udało mi się dostrzec starą restaurację Chin Tiki. Normalnie nie byłoby to możliwe, gdyż był to trzeci budynek schowany za fasadą głównego gmachu, ale tam za Fox Theatre, prócz miejsca przeznaczonego na straż pożarną i opuszczonego sklepu z dekoracjami, znajdował się głównie pusty teren. pełniący funkcję parkingu samochodowego. Korzystali z niego przyjeżdżający na nowe stadiony - baseballowy i futbolowy - wybudowane po wschodniej stronie Woodward Avenue.
Przez chwilę ujrzałem polinezyjską fasadę Chin Tiki. Nad jej wejściem znajdował się spiczasty łuk w kształcie rąk złożonych do modlitwy. Ale do kogo? Do jakiegoś potężnego, niewidocznego boga Tiki? Być może do Chango – boga ognia, piorunów, potęgi, wojny i męskości.
To całkiem dobry trop. Przecież Marwin Chin założył swój tiki lokal jeszcze w trakcie trwania zamieszek, niemal w tym samym czasie otworzono Maunę Loę. W tym czasie walki toczyły się w całym mieście, z wyjątkiem Chin Tiki. Miejsce to przetrwało i zyskało dużą popularność. Jadali tam nasi rodzice (kiedy odważyli się wyjść do centrum), a także takie sławy jak: Streisand, DiMaggio czy Muhammad Ali.
Restauracja działała do roku 1980, kiedy to i ona została zamknięta. Jednak w przeciwieństwie do Mauny Loy, którą spotkał nędzny koniec skromnej jadłodajni rybnej, która spłonęła do zgliszczy, Chin Tiki została po prostu zamknięta wraz ze wszystkimi skarbami Tiki. Po dziś dzień, drzwi lokalu są zapieczętowane, niczym Tiki grobowiec Tutenhamona. Właścicielami restauracji nadal pozostaje rodzina Chin, która czeka z jej ponownym otwarciem na odpowiedni moment, jakim będzie nieuchronna rewitalizacja zaniedbanych zakątków miasta. Albo się to uda, albo powstanie tutaj kolejny parking. W międzyczasie miejsce ożyło na chwilę, gdy przyjechał do niego Eminem podczas kręcenia scen do filmu 8 Mila.
Niezbadane są zamysły boga Chango.
- Hej, białasie!
Obróciłem się bez zastanowienia i spojrzałem na bezdomnego. Najwyraźniej nie byłem dla niego równie niewidzialny, jak on dla mnie.
– Co ty tu robisz?
Wszyscy siedzący w autobusie patrzyli na mnie kątem oka. Musiałem coś odpowiedzieć.
– Jadę do pracy – odrzekłem chłodno.
– Po co w naszym autobusie?
– Ja tylko jadę do pracy – powtórzyłem i odwróciłem się, by popatrzeć przez okno na stary budynek Tele-Arts, za czasów młodości mojej matki wyświetlano w nim kroniki filmowe, ale obecnie mieści się tutaj jakiś szpanerski klub nocny.
– Skurwiel w naszym autobusie.
– Zamknij się – wypaliła siedząca przed nim kobieta z dzieckiem. Wiem, że nie stanęła w mojej obronie, chodziło jej tylko o to, aby nie używać wulgarnego języka przy dziecku.
– Skurwiel.
Powoli odwróciła się w jego kierunku, z jej oczu sypały się gniewne iskry.
– Chcesz być niewidzialnym? Zaraz sprawię, że staniesz się niewidzialny.
Powiedziała to w sposób charakterystyczny dla czarnoskórych kobiet, tonem który sprawia, że milknie niemal każdy, kto wie co jest dla niego dobre. Na mnie podziałało od razu. Nie powiem, żebym przepadał za tego typu sytuacjami. Po prostu wolę zajmować się swoimi sprawami. To jedyne słuszne rozwiązanie, kiedy jest się jedynym białym w autobusie, pewien mój przyjaciel nazywa taką sytuację efektem białej kuli.
Bezdomny na chwilę się uspokoił. Jechaliśmy dalej przez Woodward Avenue. Wyjrzałem przez okno na sklepy z pustymi witrynami i zniszczonymi fasadami – widać je było z każdej strony ulicy. Przygotowane je do sprzedaży jako nowe mieszkania. Wiele z nich znajdowało się w pobliżu byłego domu towarowego J.L Hudson. Ten olbrzymi budynek został wysadzony w powietrze, a jego miejsce zastąpił gigantyczny wieżowiec wybudowany przez miliardera – potentata oprogramowania komputerowego.
Tego typu wydarzenia, przykuwają uwagę świata. Detroit to zupełnie nowe miasto! Zmartwychwstałe! Odradzające się z popiołów! Znów nas dostrzeżono.
Dotychczas byliśmy zupełnie niewidoczni, przezroczyści podobnie jak budynek dworca centralnego Michigan, którego zewnętrzny szkielet pozwala z łatwością dostrzec to, co jest w środku.
Dla reszty świata Detroit było miastem, do którego co roku przyjeżdżały japońskie ekipy filmowe tylko po to, by na wieczór przed Halloween, podczas tzw. Diabelskiej Nocy sfotografować płonące domy. Poza tym, prawie nie zwracano na nas uwagi. Nie pojawialiśmy się nawet w prognozach pogody programu Weather Channel, gdzie prezentowano temperaturę powietrza w różnych miastach.
Dalej, za jednym z placów budowy dostrzegłem stary Statler Hilton Hotel, mieścił się tutaj kiedyś słynny lokal Trader Vic’s. Na budynek ten nie zwracano uwagi tak długo, aż z zabitych okien poodpadały deski. Pogoda w stanie Michigan nie jest przyjazna dla stworzonych przez człowieka tropikalnych oaz. Kiedyś zdawało się, że znajdujące się wewnątrz budynku bambusowe kolumny podpierają pokryte ratanem ściany. Z sufitu zwisała połyskująca ryba-rozdymka oraz oryginalne czółno wraz z kolorowymi kulami oplecionymi rybacką siecią. Przy wejściu głównym, gdzie kiedyś stał na warcie dostojny posąg Moai, leży teraz sterta gruzu. Długie rzędy płytek terakoty osłonięte metalową siatką nadal otaczają wejście, widnieją na nich oblicza bóstw tiki z twarzami i ustami wykrzywionymi w bolesnych grymasach.
Na drzwiach wymalowano lawendowy wzór polka dot, charakterystyczny dla stylu Tyree Guytona, założyciela projektu artystycznego Heidelberg. Jego części to m.in. blok mieszkalny w całości ozdobiony zbędnymi, wyrzuconymi przedmiotami, podwórko pełne odkurzaczy do prania, drzewo z zawieszonymi na nim butami, czy autobus Rosy Parks pomalowany w kiczowate groszki. Podobne wzory pojawiają się na opuszczonych budynkach całego miasta i niczym radosne wrzody dokonują błyskawicznego aktu oszpecenia. Ale cóż na to poradzić?
Historia Trader Vic’s jest bardzo podobna do losu Chin Tiki i Mauny Loy. W latach 70., kiedy po zakończonym dniu pracy, biali opuszczali śródmieście Detroit, kluby i restauracje popadały w ruinę. Obecnie lokal przeznaczony jest do rozbiórki, ale przez dekady stał opustoszały. Tutejsi konserwatorzy określają budowle w tym stanie, jako rozpadające się z zaniedbania. Widzą je bardzo często.
Przyznać muszę, nie bez zażenowania, że i ja w pewnym sensie brałem udział w tej rozbiórce. Pewnej nocy, w pijackim szale, razem z kilkoma znajomymi przyszliśmy pod ten budynek z łomami i odrywaliśmy od jego fasady płytki terakoty. Przecież to opuszczone miejsce, prawda? Wmawialiśmy sobie. Wiedziałem, że robimy coś złego. Kiedy patrzę na skradzione płytki, które leżą teraz z tyłu mojego domu, myślę o obrazie jakiej dopuściłem się wobec bóstw tiki. Wstyd i jeszcze raz wstyd. Wkrótce jednak bolączki całej naszej przeszłości znikną pogrzebane w gruzach zabytkowych budynków Detroit, których rozbiórka odbywała się najczęściej w samym środku nocy.
Na jednej z ulic widoczny był szyld myjni samochodowej:
MYCIE RĘCZNE KU CHWALE PANA.
– Skurwiel w naszym autobusie – słyszałem jak bezdomny mamrotał pod nosem.
Chciałem żeby przestał. Mijaliśmy coraz większą ilość placów budowy. Miasto zmienia się. Nowe budynki gwałtownie wypierają stare gmachy. Teraz, kiedy spaceruje się nocą po śródmieściu można tam spotkać wielu ludzi, tych z centrum, a także tych z przedmieść, wszyscy załatwiają swoje sprawy, wydają pieniądze.
– Hej białasie! Dlaczego nie wracasz z powrotem do Livonii. – zaczepił mnie bezdomny.
Ignorowałem go, z jakiegoś powodu wiedziałem, że nie stanie się nic złego. Mimo to, niepokoiło mnie, gdy słyszałem falę niespokojnych oddechów, przetaczającą się po autobusie, zupełnie tak, jak gdyby wszyscy pytali: dlaczego!
Obróciłem się by spojrzeć na bezdomnego i zobaczyłem jak opuścił okropnie brudne spodnie i zaczął pokazywać swojego penisa mi i pozostałym pasażerom autobusu.
Szczerze mówiąc, trochę się uspokoiłem. Ten akt agresji, był zupełnie nieszkodliwy.
– Teraz mnie widzicie, co nie skurwiele? – Krzyczał wymachując swym brudnym członkiem. Złapałem swój termos, bo pomyślałem sobie, że będę mógł go użyć jako broni, jeśli zajdzie taka konieczność. Chcesz ze mnie drwić – proszę bardzo, chcesz na mnie nasikać – odradzam.
Poczułem ulgę, gdy kierowca zatrzymał autobus tuż obok placu budowy, wkroczył na przejście i rozkazał bardzo widzialnemu bezdomnemu, żeby w tej chwili zabrał swój obdarty tyłek z autobusu. Mężczyzna, z wielką powagą, naciągnął spodnie, odwrócił się i wyszedł. Gdy drzwi automatyczne zamknęły się za nim, w autobusie pozostał po nim tylko jego smród. Kobieta z dzieckiem popatrzyła na mnie surowo. Trzymała dziecko przy sobie jakby chciała je przed czymś ochronić, jej usta były mocno zaciśnięte.
Przez chwilę próbowałem nie śmiać się z tego, co się wydarzyło, ale po prostu nie mogłem się powstrzymać. Popatrzyła na mnie, zasłoniła usta ręką, po chwili jej głowa zaczęła się trząść ze śmiechu, którego nie mogła już dłużej dusić w sobie. Wszyscy w autobusie zaczęli się śmiać. W lusterku wstecznym widać było, że uśmiechał się nawet kierowca.
English to Polish: Russian & CIS Markets Comments (for June 2009) General field: Bus/Financial Detailed field: Economics
Source text - English Russian and CIS Markets comment
June was an eventful month in Russia, starting with the 13th Russian Economic Forum in Saint Petersburg on 4 June. Last year’s message about the island of stability had changed to more realistic statements this year. The major theme for discussion was the future financial architecture and the challenges the world might face while establishing it. Additionally, several Russian officials stated that Russia’s WTO negotiations were close to completion, meaning that Russia could have joined the organisation already by mid-2010. As a reminder, accession to the WTO (Russia is the largest economy that is not a member) was a priority laid out by Mr. Putin during his first presidential term. Though the euphoria did not last long, as Prime Minister Putin announced only a few days after the forum that Russia had decided to halt its WTO accession talks, and rather forge a customs union with neighbouring Kazakhstan and Belarus. The reason behind Russia’s change of course over such a short space of time is difficult to fathom, but this appeared to be a worrying signal that economic policy is hardly predictable in Russia, which in turn presents a significant risk during times of crisis.
In general, the tone from policy makers at the Economic Forum was cautiously optimistic. According to authorities, the second wave of the global crisis could be avoided, and the Russian economy could start to stabilise soon if the oil price stays above USD50/bbl. At the same time, the overall mood was much less positive with a prevailing consensus of a long and deep W-like recovery for the economy among the forum participants.
On 16 June, the Heads of the four BRIC countries (Brazil, Russia, India and China) met in Yekaterinburg in Russia to discuss joint efforts required to overcome the financial crisis, and particularly currency diversification to lessen dependence on the USD.
In terms of market performance, the green shoots euphoria took center stage in April-May, but a 10% correction has cooled the Russian market in June, as the green shoots were still sporadic and the fundamentals weak. Despite that, the poor market did not pressure the performance of metals and mining stocks, which stayed almost flat in June, on the back of the upward trend seen for most global commodity prices, allowing companies to restart full production facilities and return to pre-crisis utilization levels. The telecom sector was among the weakest, due to the severe fight between Telenor and Alfa, impacting heavily on the Vimpelcom stock.
Fund Commentary
Utilities were again outperforming the general index. Even though the RTSeu index posted slight losses of 1.7%, it was considerably better than the main RTS index, which dropped 10% in June. However, some utility names were extremely strong, such as InterRAO UES, adding 31% on the back of high interest from investors, aiming to play on the company’s consolidation story, and MRSK Center, gaining 51.1% during the month.
The highly volatile oil price hurt oil and gas companies’ performance in June. Rosneft dropped 15.6% while Gazprom lost 9.2%. The former was also pressured by speculation of a potential takeover of Surgutneftegaz by Rosneft, after the CEO of Surgutneftegaz, Vladimir Bogdanov, was nominated to Rosneft’s Board of Directors at the recent AGM.
The fund’s exposure has slightly changed over last month with a decrease in the exposure to oil and gas holdings and an increase in telecom and power utility stocks.
Translation - Polish Rynek rosyjski i rynki Wspólnoty Niezależnych Państw (CIS) – komentarze
Czerwiec obfitował w Rosji w wiele interesujących wydarzeń począwszy od 13. Rosyjskiego Forum Ekonomicznego, które odbyło się 4 czerwca w Sankt Petersburgu. Ubiegłoroczne przesłanie mówiące o wyspie stabilności ustąpiło bardziej realistycznym stwierdzeniom, jakie można było usłyszeć w roku bieżącym. Głównym tematem dyskusji była przyszła architektura finansów oraz trudności z jakimi świat będzie się musiał zmierzyć podczas jej wprowadzania. Ponadto wielu rosyjskich urzędników wskazało, że negocjacje Rosji ze Światową Organizacją Handlu (WTO) mają się wkrótce zakończyć, co oznaczałoby możliwość dołączenia Rosji do tej organizacji jeszcze przed upływem pierwszej połowy 2010 roku. Dla przypomnienia akcesja do WTO (Rosja ma największy rynek ekonomiczny spośród państw nie będących członkami WTO) była jednym z priorytetów ustalonych przez prezydenta Putina w trakcie jego pierwszej kadencji. Euforia nie trwała jednak zbyt długo. Putin, po objęciu stanowiska premiera, ogłosił zaledwie kilka dni po tym, jak zakończyło się forum ekonomiczne, że Rosja wstrzymała rozmowy dotyczące jej aneksji do WTO i zdecydowała się raczej na utworzenie unii celnej ze swymi sąsiadami – Kazachstanem i Białorusią. Ciężko zrozumieć powód, dla którego Rosja zmieniła kurs swojej polityki w tak krótkim czasie, ale najwyraźniej jest to niepokojący sygnał świadczący o tym, że bardzo trudno jest przewidzieć kierunek polityki ekonomicznej Rosji, co z kolei, podczas kryzysu może prowadzić do wielu niebezpiecznych sytuacji.
Ogólnie rzecz biorąc ton wypowiedzi decydentów obecnych podczas Forum Ekonomicznego był umiarkowanie optymistyczny. Jak twierdzą przedstawiciele rządu istnieje możliwość uniknięcia drugiej fali globalnego kryzysu, a rosyjska ekonomia może wkrótce zacząć się stabilizować, jeśli cena ropy utrzyma się na poziomie powyżej 50 dolarów za baryłkę. Jednocześnie nastroje ogólne panujące wśród uczestników forum były znacznie mniej pozytywne wraz z dominującym przekonaniem o wystąpieniu długiego powolnego wyjścia z kryzysu, przebiegającego na zasadzie naprzemiennego pogarszania i poprawiania się sytuacji ekonomicznej.
16 czerwca br. w Jekaterynburgu odbyło się spotkanie głów państw należących do grupy BRIC (Brazylia, Rosja, Indie i Chiny), na którym dyskutowano o wspólnych wysiłkach jakie należy podjąć aby wyjść z kryzysu finansowego, ze szczególnym uwzględnieniem dywersyfikacji walut, która pozwoli na zmniejszenie zależności od dolara amerykańskiego.
Jeśli chodzi o wyniki rynkowe, największa euforia związana z pierwszymi oznakami poprawy sytuacji gospodarczej miała miejsce w kwietniu i maju, jednak 10% korekta ostudziła w czerwcu rosyjską gospodarkę, symptomy złagodzenia kryzysu występowały już tylko sporadycznie, a informacje dla inwestorów nie były zbyt korzystne. Mimo to słabe wyniki rynkowe nie wywarły presji na notowaniach akcji przedsiębiorstw sektora górniczo-hutniczego, które w czerwcu utrzymywały się na niemal jednakowym poziomie, ze względu na zwyżkowy trend ogólnych cen towarów, co umożliwiło wielu spółkom wznowienie mechanizmów produkcji i powrót do takiego wykorzystania mocy produkcyjnych, jak przed kryzysem. Sektor telekomunikacyjny należał do jednych z najsłabszych, z powodu zaciętej konkurencji między Telenorem i Alfą, która wywarła znaczny wpływ na notowania akcji spółki Vimpelcom.
Komentarze giełdowe
Przedsiębiorstwa energetyczne ponownie uzyskały wynik powyżej głównego indeksu. Mimo że indeks RTSeu wykazał niewielki spadek o 1,7% to jednak utrzymywał się on na znacznie wyższym poziomie niż główny indeks giełdy RTS, który spadł w czerwcu o 10%. Niektóre przedsiębiorstwa uzyskały natomiast bardzo wysokie wyniki, przykładem może być InterRAO UES - zanotowało ono wzrost o 31% dzięki znacznemu zainteresowaniu inwestorów, którzy liczyli na zyski na wieść o konsolidacji spółki, czy MRSK Center, który zanotował 51,1% wzrostu kursu w przeciągu miesiąca.
Mocno wahająca się cena ropy naftowej zaszkodziła wynikom jakie w czerwcu osiągnęły przedsiębiorstwa naftowe i gazowe. Rosneft zaliczył spadek o 15,6%, a Gasprom stracił 9,2%. Pierwsza z tych spółek odczuwała presję spekulacji o możliwym przejęciu przez Rosneft rosyjskiego koncernu Surgutneftegaz, po tym jak dyrektor generalny Surgutneftegazu, Władimir Bogdanow, został członkiem Zarządu spółki Roseneft podczas ostatniego Walnego Zgromadzenia.
Ekspozycja funduszu zmieniła się nieco w przeciągu ostatniego miesiąca wraz ze spadkiem ekspozycji na przedsiębiorstwa naftowe i gazowe oraz wzrostem ekspozycji na akcje przedsiębiorstw telekomunikacyjnych i energetycznych.
English to Polish: Economic Comments for Nordea and Generali (October 2009) General field: Bus/Financial Detailed field: Economics
Source text - English NORDEA
The Eastern European markets continued to perform strongly in
September. A number of the smaller and liquid markets continued
to outperform – most notably Ukraine, Serbia and the Baltic –
whereas the picture was mixed in the larger markets. The Russian
market was up another 17.8% during the month and it seems like
the close correlation between the RTS and the oil price has been
broken lately as the oil price remained flat over the month. The
Turkish market continues to perform but less than its peers in the
region and recorded a modest 4% gain in September whereas
the Polish market underperformed and dropped 1.4%.
Russian Market
The Russian market has returned 98.5% since the beginning of 2009, with a 17.6% gain during September alone, beating the MSCI EM index by 37.3% on a year-to-date basis. Such out-performance has mainly been driven by a reduction in risk premium, improvements in earnings expectations on the back of upgrades of commodity prices, as well as better visibility and improving economic indicators. Despite the strong rally, the Russian market remains attractively valued, and is still 49% below its highs of May 2008 and 44% below the level at the end of 2007, when commodity prices were at present levels.
The first signs of Russian economic recovery have appeared recently, including month-on-month positive GDP growth, a faster-than-expected fall in inflation and further interest rate cuts, and all this is likely to support economic expansion already in 4Q09. It is also clear that deleveraging in Russia on a macro level is mostly over and should not constitute a risk to growth going forward. However, speaking at a recent investment forum, which East Capital attended, government officials were cautiously optimistic, stating that sustainability of Russia’s economic recovery is on track, but still depends on a global economic rebound. According to Finance Minister Alexey Kudrin, the financial sector remains risky and oil prices are still volatile. From the start of the crisis, the government increased banks’ capitalisation by USD 40bn, with USD 5bn more planned for this year and another USD 7bn in 2010. Seventy banks have been approved to participate in the recapitalisation program. Standard & Poors also warns in its latest report on Russian banks about structural weakness in the sector, which faces increasing systemic risk. The report suggests that Russian banks are likely to continue to suffer as a result of the economic downturn and the heavy burden of accumulated problem loans, which will make recovery painful, increasing vulnerability to any new shocks. Despite such concerns, anti-crisis measures implemented by the Russian authorities to stabilise the domestic market and the banking sector, especially during the most difficult days of liquidity squeeze, are highly appreciated.
The Russian market has continued to move higher, whereas the oil price has stayed around USD 70 per barrel, suggesting that the recent trend of a reduced correlation between the RTS and the price of crude remains. In terms of sector performance, utilities were hot during the past month, with distribution companies performing especially strongly on news about RAB implementation in 2010, whilst coal names outperformed the market. The latter have enjoyed increased investors’ interest on the back of improvement in domestic pricing and a pick up in domestic demand.
East Capital (Lux) Russia Fund
The utilities sector continued its strong performance in September, showing an impressive 114.0% year-to-date performance, and well-above the market as a whole, with a 28.2% gain in September. The attention was mainly concentrated on distribution and transmission sectors on the back of news about RAB implementation as early as next year. MRSK Holding gained 78.2%, and MRSK Center & Volga was up 49.7% during the reporting period. Investors started to take profit from previously outperforming generation names, such as OGK-3 and TGK-9, which closed the month with 7.1% and 2.5% drops respectively.
Sberbank was one of the favoured domestically-orientated stocks, on the back of economic growth returing, rouble appreciation and lower interest rates. The stock gained 34.3% during the month.
During the reporting period, the portion of banking holdings has been increased by 5%, to 14.6% of the fund. There was also a slight increase in the exposure to retail stocks.
GENERALI
The Eastern European markets continued to perform strongly in
September. A number of the smaller and liquid markets continued
to outperform – most notably Ukraine, Serbia and the Baltic –
whereas the picture was mixed in the larger markets. The Russian
market was up another 17.8% during the month and it seems like
the close correlation between the RTS and the oil price has been
broken lately as the oil price remained flat over the month. The
Turkish market continues to perform but less than its peers in the
region and recorded a modest 4% gain in September whereas
the Polish market underperformed and dropped 1.4%.
East Capital (Lux) Eastern European Fund
September was again a positive month for the fund. The positive performance was driven primarily by Russian holdings. Sberbank, Transneft, MRSK Holding and Rosneft were the biggest positive contributors. MRSK Holding and Tsentra had especially good performances, gaining 78.2% and 73.5% respectively. PIK, a real estate developer, gained 113.8%.
Some Polish companies, which came under pressure after strong months and the upcoming IPOs and SPOs, performed negatively. PGNIG lost 8.4%, PKO Bank lost 6.1% and Lotos dropped 6.2%. Some mid caps were also under pressure, like Stalprodukt, which dropped 13.6%. The Russian Sistema was also a negative contributor, down 4%, and Swedbank underperformed, dropping 10.2%
During the month, a reallocation was made to some Eastern European exposure companies.
Translation - Polish NORDEA
We wrześniu rynki Europy Wschodniej w dalszym ciągu osiągały bardzo dobre wyniki. Kilka mniejszych rynków i rynków o dużej płynności nadal odnotowywało wyniki lepsze od zakładanych – chodzi tu głównie o gospodarkę Ukrainy, Serbii i krajów bałtyckich. W przypadku większych rynków ekonomicznych sytuacja była bardziej zróżnicowana. W Rosji, w przeciągu ostatniego miesiąca, odnotowano wzrost o kolejne 17,8% i wygląda na to, że w ostatnim czasie nastąpiło osłabienie ścisłej korelacji pomiędzy notowaniami giełdy RTS, a ceną ropy naftowej, gdyż cena baryłki utrzymywała się przez ostatni miesiąc na stałym poziomie. Rynek turecki w dalszym ciągu charakteryzował wzrost, jednak był on mniejszy w porównaniu do pozostałych krajów w tym regionie - we wrześniu zyskał jedynie skromne 4%, natomiast rynek polski odnotował słabsze wyniki niż przewidywano i stracił 1,4%.
Rynek rosyjski
Rynek rosyjski dzięki wrześniowemu wzrostowi na poziomie 17,6% odzyskał aż 98,5% wartości, uzyskując rezultat lepszy od indeksu MSCI EM o 37,5% w okresie od początku roku 2009 do dnia dzisiejszego. Tak dobre wyniki mogły zostać osiągnięte głównie dzięki redukcji wartości premii za ryzyko, zwiększeniu oczekiwań zarobkowych wynikających zarówno ze wzrostu cen towarów, jak i z lepszej przejrzystości ekonomicznej oraz z polepszających się wskaźników gospodarczych. Pomimo zdecydowanego odbicia się rynku rosyjskiego po gorszym okresie, nadal pozostaje on atrakcyjny dla inwestorów, a jego wartość jest wciąż o 49% niższa w porównaniu do hossy z maja 2008 roku i 44% niższa w porównaniu do wartości z końca 2007 roku, kiedy to ceny towarów utrzymywały się na obecnym poziomie.
Na rynku rosyjskim pojawiły się niedawno pierwsze oznaki ożywienia gospodarczego. Możemy do nich zaliczyć comiesięczny wzrost wartości PKB, szybszy od spodziewanego spadek inflacji i dalsze obniżki stóp procentowych. Wydaje się, że wszystkie te czynniki przyczynią się do wsparcia rozwoju gospodarczego już w 4. kwartale 2009 roku. Jasnym jest również fakt, że w makroskali zakończyło się obniżanie ogólnego wskaźnika zadłużenia i nie powinno to już stanowić zagrożenia dla rozwoju gospodarczego. Niemniej jednak, nastroje przedstawicieli rządu, którzy zabrali głos podczas ostatniego forum inwestycyjnego, gdzie obecni byli również reprezentanci East Capital, były umiarkowanie optymistyczne. Świadczyć mogły o tym wypowiedzi stwierdzające, że trwałość wzrostu gospodarczego Rosji jest zjawiskiem bardzo prawdopodobnym, ale jednak będzie ona zależeć od poprawy globalnej sytuacji ekonomicznej. Zdaniem rosyjskiego ministra finansów Aleksieja Kudrina, sektor finansowy nadal będzie zagrożony, a cena ropy naftowej pozostanie bardzo zmienna. Od początku kryzysu ekonomicznego rząd zwiększył kapitalizację banków o 40 mld i zaplanował na bieżący rok dodatkowy wzrost kapitalizacji o 5 mld, a także kolejne jej zwiększenie o 7 mld w roku 2010. Siedemdziesiąt banków potwierdziło udział w programie rekapitalizacyjnym. Analitycy Standard & Poors w opracowanym przez siebie raporcie dotyczącym sytuacji banków w Rosji ostrzegają przed strukturalną słabością sektora, który nieustannie zmaga się z coraz większym niebezpieczeństwem zapaści obejmującej cały sektor finansowy. Raport sugeruje, że rosyjskie banki w dalszym ciągu odczuwać będą skutki osłabienia gospodarczego, nadal dźwigać będą ciężkie brzemię nagromadzonych problemów kredytowych, przez co nie tylko trudniej im będzie powrócić do lepszej kondycji gospodarczej, ale będą one także bardziej podatne na jakiekolwiek wstrząsy ekonomiczne. Mimo tych problemów, szczególnie docenione zostały przedsięwzięte przez Rosyjskie władze środki antykryzysowe mające na celu ustabilizowanie rynku wewnętrznego oraz sektora bankowego, zwłaszcza w najcięższym okresie utrudnionej płynności finansowej.
Na rynku rosyjskim w dalszym ciągu zarysowywała się tendencja wzrostowa, mimo że cena ropy zatrzymała się w okolicach 70 USD za baryłkę, co sugeruje, że niedawny trend zmniejszonej korelacji między notowaniami giełdy RTS, a ceną ropy będzie kontynuowany. Jeśli chodzi o wyniki określonych sektorów, przedsiębiorstwa energetyczne w ubiegłym miesiącu nie osiągnęły już tak dobrych wyników, jak wcześniej, natomiast firmy sektora dystrybucyjnego cieszyły się szczególnie dobrymi rezultatami, które wynikały z zapowiedzi wprowadzenia systemu ograniczania obciążeń administracyjnych (RAB) w 2010 roku, a firmy sektora węglowego uzyskały najlepsze wyniki na rynku. Było to możliwe dzięki zwiększonemu zainteresowaniu inwestorów, wynikającemu ze wzrostu cen na rynku wewnętrznym, a także wzrostu popytu na tymże rynku.
Fundusz Nordea UFK - East Capital Akcji Rosyjskich
We wrześniu sektor przedsiębiorstw energetycznych w dalszym ciągu osiągał bardzo dobre wyniki, wykazując imponujący wzrost wartości o 114,0% od początku roku, do dnia dzisiejszego. Oczywiście był to rezultat wyraźnie powyżej średnich wyników rynkowych, tylko we wrześniu przedsiębiorstwa energetyczne odnotowały wzrost o 28,2%. Uwaga inwestorów była skoncentrowana głównie na sektorach transmisji i dystrybucji ze względu na wieść o wprowadzeniu w Rosji systemu ograniczania obciążeń administracyjnych (RAB) już w przyszłym roku. Holding MRSK zyskał 78,2%, a MRSK Center & Volga odnotował wzrost o 49,7% w tym okresie sprawozdawczym. Inwestorzy zaczęli czerpać zyski z rosyjskich koncernów energetycznych jak np. OGK-3 i TGK-9, które zamknęły miesiąc ze stratą na poziomie odpowiednio 7,1% oraz 2,5%.
Wśród akcji firm zorientowanych na rynek wewnętrzny największą popularnością cieszyły się akcje Sberbanku, wiązało się to z informacjami o powrocie wzrostu ekonomicznego, rosnącą wartością rubla i niższymi stopami procentowymi. W ciągu całego miesiąca giełda zyskała 34,3%.
W rozpatrywanym okresie sprawozdawczym, pozycja holdingów bankowych poprawiła się o 5%, do 14,6% w przypadku funduszy. Odnotowano także niewielki wzrost w ekspozycji na akcje inwestorów detalicznych.
Fundusz Generali UFK East Capital (Lux) Eastern European Fund
Dla funduszy inwestycyjnych wrzesień ponownie okazał się korzystnym miesiącem. Na uzyskanie bardzo dobrych wyników miały przede wszystkim wpływ rosyjskie holdingi, wśród nich największymi wzrostami cieszyć się mogły: Sberbank, Transneft, Holding MRSK oraz Rosneft. Szczególnie dobre rezultaty osiągnęły Holding MRSK i Tsentra zyskując odpowiednio po 78,2% i 73,5%. Natomiast PIK – deweloper nieruchomości zanotował wzrost o 113,8%.
Niektóre firmy w Polsce, które działały pod presją zarówno pozytywnych wyników uzyskanych w ubiegłych miesiącach, jak i zaplanowanego wprowadzenia po raz pierwszy akcji spółki do obrotu giełdowego (pierwsza oferta publiczna) czy też z następującego później wprowadzenia kolejnej oferty dotyczącej akcji spółki (wtórna oferta publiczna) uzyskały dużo gorsze rezultaty. Przedsiębiorstwo PGING straciło 8,4%, bank PKO stracił 6,1%, a grupa Lotos odnotowała stratę o wartości 6,2%. Niektóre średniej wielkości firmy znalazły się także pod podobną presją. Przykładem może być Stalprodukt, który stracił 13,6%. Grupa Russian Sistema ze stratą 4% oraz Swedbank po spadku wartości o 10,2% znalazły się w gronie podmiotów, które zakończyły wrzesień na minusie.
W ostatnim miesiącu nastąpiło ponowne skierowanie ekspozycji na firmy działające na rynkach wschodnioeuropejskich.
English to Polish: Recent SAP Voicover Project General field: Bus/Financial Detailed field: Finance (general)
Source text - English https://www.youtube.com/watch?v=-bn60iQ21BM&feature=youtu.be
Bachelor's degree - in English (area of specialisation: <b><font color=#E5441A>Business English</b></font color=#E5441A>) - The Philological School of Higher Education in Wroclaw
Experience
Years of experience: 16. Registered at ProZ.com: Sep 2009.
Polish to English (First Certificate in English, verified) Polish to English (Certificate in Advanced English, verified) Polish to English (Certificate of Proficiency in English, verified) German to Polish (Goethe Institut)
Memberships
N/A
Software
AutoCAD, memoQ, Microsoft Excel, Microsoft Word, TransStudio, Other CAT tool, Passolo, Trados Studio, Wordfast, XTM
I am a Polish native speaker with 15-years' experience as a Freelance Translator including 10-years experience
as an In-house Translator, I provide top-notch translation services in a punctual and reliable manner.
Having garduated with a BA diploma inBusiness English I not only obtained necesssary theortical knowldge, but also turned it into practical skills and cometences that alloeed me to earn extensive exoerience in the field of translations.
With a broad knwledge of CAT Tools (e.g. Trados, MemoQ, Wordfast, TransStudio...) as one of my proffesional assets I always perform consistent, timely and reliable translations.
Impeccable quality andfull satisfaction of the requestor is always my priority.
My primary working language pairs are:
English <> Polish German <> Polish
With due attention given to each project, I revise my work thoroughly several times during the translation process.
Having excellent interpersonal skills, I am capable of working both independently and as a part of team.
AREAS OF EXPERTISE
√ business, economy, finance, stock exchange √ legal and EU translations √ hotel and travel industry √ technical quides, manuals, apps and internet websites localisation √ gambling: poker and other casino games
ACHIEVEMENT
Honourable mention in 4th edition of the International Short Story Festival in Wrocław for Polish translation of the English short story “Maggie Angre” by Billy Roche.
I am happy to provide you with my services and work on your translation projects
to support them with my linguistic expertise and experience.
If you have any requests and/or queries, feel free to contact me.
FINANCE, BUSINESS, ECONOMICS, MARKETING, IT, GAMING, ART, POERTY & LITERATURE
This user has earned KudoZ points by helping other translators with PRO-level terms. Click point total(s) to see term translations provided.
Expertise 
positive
